معاونت پرورش استعدادهای درخشان یکی از معاونت‌های مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان است. پیش از این، سازمان جداگانه سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان نام داشت. این معاونت نهادی است که بر امور تحصیلی دانش‌آموزان مستعد و با بهره هوشی بالا نظارت می‌کند. این سازمان را به اختصار سمپاد هم می‌گویند. اما در زبان عمومی و بین دانش آموزان به موسسه تیزهوشان معروف است. این سازمان دارای مدرسه‌های راهنمائی، دبیرستان و پیش دانشگاهی دخترانه و پسرانه در شهرهای پرجمعیت تر است. سمپاد دانش‌آموزان خود را در دو مقطع راهنمائی و دبیرستان از طریق آزمون‌های سراسری که عمدتاً مبتنی بر ارزیابی هوش، دانش ریاضیات و علوم است انتخاب می‌کند. گزینش در مدارس سمپاد بر اساس آزمون و در دو مقطع راهنمایی و دبیرستان برگزار می‌شود.

تاریخچه

در سال 1355 دو مرکز آموزش موسوم به تیزهوشان توسط دکتر بهروز برومند و زیر نظر مستقیم کارشناسان آموزشی آمریکایی پایه‌گذاری شد.

از انقلاب 1357 تا سال 1366 این دو مرکز دخترانه (علامه حلّی) و پسرانه (شهید اژه‌ای) زیر نظر دفتر کودکان استثنایی فعّال بودند، امّا هر لحظه امکان تعطیل شدن این مراکز وجود داشت. آموزگاران این دو مرکز اغلب دانش‌آموزان همین مراکز در دوران قبل از انقلاب 1357 بودند.

در سال 1366 اساسنامه سمپاد توسط میر حسین موسوی نخست وزیر وقت تصویب شد و این سازمان تحت نام سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد) با 2 مرکز و 802 دانش آموز به آموزش و پرورش پیوست؛ و جایگاهی متسحکم‌تر یافت. مدرسه پسرانه تهران به نام علّامه حلّی و مدرسه دختران تهران به نام فرزانگان نامیده شد.

در سال 1367، جواد اژه‌ای ریاست هیئت امنای سازمان را برعهده گرفت. در طول 21 سال، این سازمان مدارس زیر مجموعه? خود را در استان‌های مختلف گسترش داد.

دانش‌آموختگان سمپاد عمدتاً در دانشگاه‌ها قبول می‌شوند. بخش مهمی از این دانش آموزان در دانشگاه‌های واقع در تهران و در رشته‌های مهندسی پذیرفته می‌شوند. سمپاد تا چند سال پیش صرفاً در رشته‌های ریاضی-فیزیک و تجربی آموزش می‌داد اما اخیراً رشته‌های دیگر را هم در حجمی محدود دائیر کرده‌است.

در اسفندماه 1379، با تصویب «قانون تجمیع» از سوی شورای عالی اداری، اختیار مدارس تحت پوشش سازمان تا حد زیادی خصوصاً در شهرستان‌ها به سازمان آموزش و پرورش استان واگذار شد. اکنون، رئیس سازمان، براساس اجازه‌نامه‌ای از سوی وزیر آموزش و پرورش تنها بر مدارس تهران اعمال مدیریت می‌کند.

در سال تحصیلی ‎1383–84، تعداد 99 مرکز راهنمایی و 98 دبیرستان تحت پوشش سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان بودند.

در سال 1387 جواد اژه‌ای برکنار شد. در جریان آزمون مشکوک سال 1387 که سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان پس از اعلام نتایج، دو سوال غلط گزارش شده را حذف کرد و این باعث رد شدن بعضی از قبول شدگان شد که اعتراضات زیادی را در پی داشت. در نهایت ر. گ، طراح آزمون استعفاء می‌دهد و هجمه عجیبی در سایت‌ها و رسانه‌ها علیه مسئولین سازمان و بخصوص جواد اژه‌ای شد. به عقیده عده‌ای این فضای رسانه‌ای، سناریویی از پیش برنامه ریزی شده بود تا باعث استعفای اجباری جواد اژه‌ای شود و این سناریو در جهت تضعیف مراکز استعدادهای درخشان چیده شده بود.

بعد از آن محمد اعتمادی، عضو سابق هیئت امناء و رئیس اسبق دانشگاه صنعتی شریف، ریاست سمپاد را عهده‌دار شد. اما بعد از یک سال استعفاء داد و سازمان مدتی را بدون مدیر سپری کرد. سرانجام در 21 دی ماه سال 1388، با حکم حمیدرضا حاجی بابایی، وزیر آموزش پرورش، محمدعلی غفاری به ریاست سمپاد انتخاب شد. جواد اژه‌ای، صاحب امتیاز نشر سمپاد و سایت رسمی سازمان (nodet.net) بود و بعد از جداشدن آواز سازمان، نشر سمپاد از سازمان جدا شد و سازمان اقدام به تغییر سایت رسمی‌اش نمود. هم اکنون دو سایت سمپادپرتال sampadportal.ir و آموزش سمپاد amoozeshsampad.com به طور رسمی فعالیت می‌کنند اما این سایت‌ها نیز در اختیار سازمان نیستند و به طور شخصی ثبت شده‌اند. اما وزارت آموزش و پرورش برای ثبت نام‌ها و اعلام نتایج آزمون‌های مراحل اول و دوم ورودی‌های تکمیلی و راهنمایی وگرفتن کارت ورود به جلسه آزمون‌های سازمان سایت sampad.medu.ir را در سال 1388 راه انداخت.

در جلسه 23 دی 1389 هیئت امنای سمپاد که به ریاست وقت، دکتر حاجی بابایی، برگزار شد مصوبه‌ای دارای 12 بند به تصویب رسید؛ که مهمترین آن، شماره 4 و 5 آن جلسه بود. یعنی «واگذاری مسوولیت برگزاری آزمون‌های ورودی مدارس استعدادهای درخشان به استانها». یک هفته بعد، در تاریخ 27/10/89، هیئت امنای سمپاد توسط شورای عالی اداری به ریاست رئیس جمهور وقت، دکتر احمدی نژاد، ملغی گردید و شورای مشترک سیاستگذاری با دانش پژوهان جوان جایگزین شد.

در فروردین 1390 مهری سویزی به ریاست مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان منصوب شد. در دوره ریاست او گسترش مدارس سمپاد رشد فزاینده‌ای یافت بطوری که تعداد این مدارس که در مهرماه 89، 358 مدرسه و در مهرماه 90، 439 مدرسه بود، در مهرماه 91 به 538 و در مهرماه 92 تعداد مدارس استعدادهای درخشان به 660 مدرسه افزایش یافت. آمار دانش آموزان سمپاد که در مهرماه 88، 60 هزار و 200 نفر بوده که تا مهرماه 91، به 106 هزار و 345 نفرو در مهرماه 92 به 150 هزار نفر رسید.

آزمون ورودی سال 1390 سمپاد و آزمون ورودی مدارس نمونه دولتی ادغام شد و به این ترتیب، سوالات هوش از این سنجش دانش‌آموزان استعدادهای درخشان حذف شد. همچنین از آن سال ظرفیت کلاس‌های این مدارس به 30 نفر افزایش یافت و به همین دلیل در سال 1391آزمون تکمیل ظرفیت برای پایه دوم متوسطه برگزار شد.

در سال 1392 طبق نظام جدید اداره آموزش و پرورش ایران(6 سال ابتدایی و 6 سال دبیرستان) نام مدارس راهنمایی علامه حلّی به دبیرستان دوره اول علامه حلی تغییر کرد. همچنین، دبیرستان علامه حلی به دبیرستان دوره دوم علامه حلی تغییر نام داد.

اختلاف نظر

از سال 1357 تا سال 1366 ابقا یا انحلال این سازمان در نهادهای حاکم مورد بحث بود. زیرا وجود این سازمان به نوعی تبعیض و مخالف عدالت اجتماعی و موجب فرار مغزها تلقی می‌شد. در یکی از سالهای قبل از انقلاب آزمایشگاه این مرکز به نفع یک مرکز دانشگاهی مصادره شد. در سال 1366 این سازمان زیر نظر آموزش و پرورش ابقا شد. در اسفندماه سال 1379 اداره? مراکز خارج از تهران از این سازمان به آموزش پرورش هر استان واگذار شد. هر یک از این تغییرات در ساختار سازمان انتقادات فراوانی را برانگیخته‌است.

تحصن یازده بهمن

در زمستان 1388 عده‌ای از فارغ‌التحصیلان نامه‌ای دست‌نویس تهیه کردند و طی آن اعلام کردند که روز 11 بهمن 1388 در تمام مراکز سمپاد دانش‌آموزان تحصن خواهند کرد و در شهر تهران نیز همه به مقابل اداره آموزش پرورش (واقع در خیابان سرپرست، جنب فرزانگان تهران) خواهند رفت. این تحصن برای اعتراض به وضعیت نابسامان مدارس سمپاد و لغو اختیارات این سازمان بود. با پخش این خبر در اینترنت، بسیاری از دانش‌آموزان و فارغ‌التحصیلان مطلع شدند و آمادگی خودشان را برای شرکت در تحصن اعلام کردند. دو روز مانده به برگزاری تحصن، طی یک فرایند خرد جمعی، تصمیم بر آن شد که این تحصن لغو شود. دلیل عمده لغو تحصن، فضای ملتهب کشور بعد از انتخابات و نزدیکی آن به 12 بهمن ماه بود. در روز 11 بهمن تعداد زیادی از مامورین انتظامی در نزدیکی‌های دبیرستان فرزانگان تهران مستقر شدند. تعدادی مامور نیز در داخل دبیرستان بودند. مسئولین مدرسه در تمام کلاس‌های فرزانگان را بسته بودند و به دانش‌آموزان اجازه خروج از کلاس را نمی‌دادند. عده‌ای از مسئولین نیز در مقابل مدرسه ایستاده بودند تا اگر کسانی آمد، سریعاً دورشان کنند.

نقد مدارس سمپاد

به دور از مسائل سیاسی که گویا بیش از آموزش دغدغه‌ای برای سمپاد گشته است باید این نکته را نیز یاد آور شد که اصل بنای مدارسی چون سمپاد باعث پیشرفت جامعه علمی نمی‌شود که حتی تاثیر عکس خواهند گذاشت.

نخست اینکه ایجاد تب تیزهوشان در جامعه بیشتر بر والدین تاثیر گذاشته و گویا آنان تمام امیال خود را در آن می‌جویند و این باعث فشار بیش از حد بر دانش آموزان خردسالی می‌شود که در صورت ناکامی در آزمون تاثیر این شکست در دوران نخست نوجوانی به سختی قابل جبران است.

دوم اینکه این تب فرصت خوبی برای دلالان آموزشی فراهم می‌کند تا کاسبی پر رونق خود را از راه سوءاستفاده از حس آینده نگری والدین به راه بیاندازند.

سوم اینکه وقتی سازمانی اقدام به جداسازی دانش آموزانی می‌کند که بیشتر درس می‌خوانند وآنها را تحت لوای تیز هوشان بالا می‌برد نتیجه این می‌شود که در مدارس دیگر کمتر دانش آموز درس خوانی باقی مانده و روح رقابت و آموختن در مدارس غیر از سمپاد از بین میرود.

نقد دیگری که می‌توان بر این شیوه? آموزش برای استعدادهای درخشان وارد دانست، آن است که آزمون ورود به این سامانه? آموزشی، بیش از سنجش هوش به معنای علمی و روان‌شناختی، آموخته‌ها و مفاهیم علمی یادگرفته شده را می‌سنجد. بخش بزرگی از سوالات آزمون‌های ورودی استعدادهای درخشان را سوالاتی از مفاهیم علمی بالاتر از سطح آموزش رسمی آزمون‌دهندگان تشکیل می‌دهد؛ بنابراین همه? کسانی که وارد مجموعه? آموزشی استعدادهای درخشان می‌شوند، «تیزهوش» نیستند؛ به این معنا که برخی افرادی هستند که آموزش ویژه دیده‌اند و از سوی دیگر تیزهوشانی وجود دارند که به این مدارس وارد نمی‌شوند.

مدرسه‌های سرشناس

به ترتیب الفبا:

» دبیرستان شهید مدنی

» دبیرستان شهید هاشمی‌نژاد

» دبیرستان علامه حلی

» دبیرستان فرزانگان تبریز

» دبیرستان فرزانگان تهران

» دبیرستان فرزانگان مشهد

» مرکز آموزشی شهید اژه‌ای

» مرکز آموزشی شهید سلطانی کرج

این مطلب از وب سایت ویکی پدیا با مقداری تغییر برداشت شده است. مشاهده مطلب اصلی : معاونت استعداد های درخشان در ویکی پدیا

منبع دریافت این مطلب : ویکی پدیا