سال 1372 بود که اینترنت همگانی در ایران شروع به کار کرد، احتمالا آن سالها کسی فکر نمی کرد که روزی برسد میلیونها نفر از مردم کشور روزانه ساعتها وقت خود را صرف فضای مجازی کنند و البته سخت می‌شد باور کرد که پای اینترنتی که آن زمان تنها از طریق کامپیوتر در دسترس بود به موبایل باز شود و از طریق یک دستگاه کوچک بتوان پا به فضای بی نهایت بزرگ مجازی گذاشت.

به هر حال امروز چه بخواهیم و چه نخواهیم این تکنولوژی با سرعت هرچه تمام به کشور ما راه پیدا کرده و ضمن خدمات بی نظیری که به ما ارائه می دهد خطرات فروانی نیز دارد.

بی شک همانگونه که فضای مجازی امروز بسیاری از مشکلات جوامع و مردم را حل کرده است، خطرات فراوانی را نیز به همراه داشته است و افراد بسیاری بوده‌اند که در سنین مختلف به دلیل ناآشنایی با فرهنگ صحیح استفاده از فضای مجازی با خطرات بسیاری درگیر شده اند. این افراد اگر از ابتدا با فرهنگ استفاده صحیح از فضای مجازی آشنا بودند شاید کمتر فریب زرق و برق این فضای نامطمئن را می خوردند. این موضوع می‌طلبد که خانواده‌ها فرزندان خود را از همان دوران کودکی با خطرات استفاده نادرست از فضای مجازی آشنا کنند.

نیازمند آموزش‌های ویژه برای حضور کودکان و نوجوانان در فضای مجازی هستیم

محمد صادق احمدوند مشاور یکی از مدارس مقطع ابتدایی با تاکید بر اینکه کودکان و نوجوانان علاقه زیادی برای حضور در فضای مجازی دارند، می‌گوید: دیگر نمی‌توان کودکان را در خانه نگه داشت و مطمئن بود با بسته بودن در اتاقش در امنیت کامل به سر می‌برد، در حال حاضر کودکان به راحتی در فضای مجازی تردد دارند و گاهی با مشکلات متعددی روبه رو می‌شوند، مشکلاتی که اگر خانواده ها درباره آن اطلاعات نداشته باشند ناهنجاری های فراوانی را برای کودکان به وجود می‌آورد.

به گفته وی، فضاهای آموزشی کشور باید آموزش‌های لازم را به خانواده‌ها برای حضور فرزندانشان در فضای مجازی بدهند و سطح آگاهی آنها را افزایش دهند. ما نیازمند یک فضای امن برای حضور کودکان و نوجوانان کشورمان در دنیای مجازی هستیم. در کشورهای مختلف این امنیت به روش‌های مختلف برای مقاطع سنی کودک و نوجوان ایجاد می‌شود و تعدادی از این روش‌ها به ایران هم رسیده است اما فرهنگی که در این روش‌ها لحاظ می‌شود با آنچه که خواسته فرهنگ و خانواده های ایرانی است، متفاوت است.

زهرا ملکان سه فرزند در سنین 4 تا 12 ساله دارد، وی نیز تاکید می‌کند که نمی‌تواند جلوی کودکانش را برای حضور در فضای مجازی بگیرد و در عین حال نگران حضور بی حد و مرض آنها در این فضاست.

وی می‌گوید: نمی توان بچه‌ها را حبس کرد، در عین حال نمی‌توان آنها را بی حد و مرز در این دنیا رها کرد چرا که خطرات ناشی از حضور بی حد و ربط آنها می تواند در روند رشد عاطفی و حتی جسمی آنها خلل ایجاد کند. مسئولان کشور باید تدابیر ویژه‌ای در این زمینه درنظر بگیرند و به روش‌های مختلف آموزش‌های لازم را در اختیار کودکان و خانواده‌های آنها قرار دهد...

برای مشاهده ادامه مطلب کلیک کنید

این آمار نگران کننده است

وب سایت دانش محور «Common Sense Media»، در پژوهشی به این نتیجه رسیده است که فقط سه درصد از وقت کودکان به خلاقیت و خلق چیزهای جدید می گذرد و بقیه زمان شان صرف بازی های مهیج، گوش دادن به موسیقی و گشت و گذار در شبکه های اجتماعی می شود. در این پژوهش بیش از دو سوم نوجوانان صاحب گوشی هستند و 37 درصد آنها هم تبلت دارند.

در ادامه این تحقیق، شرکت پژوهشی «Influence-Central» در یک بررسی با عنوان «کودکان و تکنولوژی» گزارشی از تعامل کودکان نسل جدید با دستگاه های همراه منتشر کرده است. در این گزارش، از 500 مادر آمریکایی سوال شده است و بر اساس پاسخ های ارائه شده، متوسط سن مالکیت گوشی هوشمند در کودکان به 10.3 رسیده است. همچنین میزان استفاده کودکان از تبلت هنگام سفر با خودرو، از 26 درصد در سال 2012 میلادی به 55 درصد در زمان حال رسیده است. 64 درصد از کودکان با لپ تاپ یا تبلت به اینترنت دسترسی دارند. این در حالی است که این رقم در سال 2012 میلادی تنها 42 درصد بوده است.

امنیت حرف اول را می زند

ترکل معتقد است اگر پدر و مادرها به خرید گوشی هوشمند برای فرزندشان راضی شدند، حتما باید قبل از هر چیز، حفظ حریم شخصی و امنیت کودک را به او آموزش بدهند. یعنی باید واضح و روشن به او توضیح بدهند که این گوشی در عین حال که می تواند برای او بسیار مفید باشد، می تواند به همان اندازه خطرناک باشد و باید همه چیز را با پدر و مادرش در میان بگذارد.

هنگامی که مادر کنار اجاق گاز مدام با گوشی اش پیام می فرستد یا پدر هنگام رانندگی حواسش به کامنت های شبکه های اجتماعی است؛ کودک هم همان راه را ادامه می دهد و تصویر یک خانواده این شکلی می شود؛ «خانواده ای روی یک کاناپه نشسته اند. هیچ کس حرفی نمی زند. پدر در یک سایت ماشین های مورد علاقه اش را می بیند، مادر در یک سایت آشپزی، طرز تهیه سوفله را یاد می گیرد، کودک هم مشغول بازی است و با اسلحه اش همه دشمن ها را می کشد. کسی با کسی حرفی نمی زند. همه آرام و بی تحرک در تنهایی خصوصی شان، سرهای شان را به زیر انداخته اند و غرق شده اند در فضای مجازی.»

وقتی پای مغز به میان می آید

محققان سوئیسی بعد از مطالعات دقیق به این نتیجه رسیده اند که استفاده زیاد و مدام از گوشی های هوشمند منجر به آسیب دیدن یکی از بخش های مهم مغز می شود. آنها معتقدند رابطه مستقیمی بین دست و مغز در زمان استفاده از این نوع گوشی ها ایجاد می شود که باعث به وجود آمدن صدمات و آسیب های مغزی می شود.

این تیم تحقیقاتی از 37 داوطلب برای اثبات این مسئله استفاده کردند که 27 نفر آنها از گوشی هوشمند و 10 نفر از آنها از گوشی های ساده با دکمه های واقعی (نه لمسی) استفاده می کردند. محققان بعد از یک دوره پژوهش به این نتیجه رسیدند؛ در بخشی از مغز به نام «Somatosensory»، غشایی وجود دارد که مخصوص کنترل حرکت دست، صورت، لگن، تن و گردن است و افرادی که از گوشی های موبایل هوشمند با صفحات لمسی استفاده می کنند، این بخش از مغزشان به مرور زمان نسبت به کنترل حرکات ضعیف می شود، اما افرادی که از گوشی های معمولی و دکمه دار استفاده می کنند با هر بار استفاده از دکمه، مغز حالت حرکت انگشتان را دریافت کرده و با حرکت انگشتان روی دکمه ها فعالیت می کند و از کم کاری و تغییر شکل دور می ماند، یعنی با هر بار حرکت انگشتان و سایر اعضای بدن، مغز فعالیت می کند و از پیری و تغییر شکل و به دنبال آن، اختلالات مغزی پیشگیری می شود.

خواب را از چشم های شان می گیرد

نمایشگر کوچک گوشی های هوشمند و تبلت ها در خواب کودکان تاثیر دارد. بر اساس یافته های یک نظرسنجی از دو هزار و 48 کودک چهار تا هفت ساله، آنها قبل از خواب، خیلی بیشتر از قبل از گوشی های موبایل و تبلت استفاده می کنند. بر این اساس مشخص شده کودکانی که قبل از خواب از گوشی موبایل استفاده می کنند 20.6 دقیقه کمتر از کسانی که از دستگاه های الکترونیکی استفاده نمی کنند، می خوابند. محققان معتقدند این کم خوابی روی هوش و خلاقیت و شادابی کودک تاثیر می گذارد.

وقتی روابط تغییر می کند

فرزند در اتاق خود نشسته و از آنجا برای مادرش پیغام می فرستد که «ناهار حاضر است؟» یا «غذا چی داریم؟» مادر هم از آشپزخانه جواب می فرستد: «نیم ساعت دیگه غذا حاضره!» و این گونه است که روابط و تعامل رنگ می بازد. کم کم گفتگو کردن رو در رو جای خود را به پیام ها و استیکرهای رنگارنگ می دهد. همین موضوع باعث می شود مرز روابط بین والدین و کودک تغییر کند. کودکی که در حال رشد است، بدون گفتگو و تعامل با خانواده و در یک فضای آنلاین و دور از خانواده رشد می کند.

کودک با خلاقیت خداحافظی می کند

کارشناسان معتقدند وقتی کودکان به بازی ها و اپ های گوشی های هوشمند عادت کنند، دیگر حساسیت چشم و واکنش مغزشان کم می شود. تخیل شان کم می شود و کم کم به کودکانی وابسته به تکنولوژی تبدیل می شوند که منتظر می مانند امکانات برای شان فراهم باشد و بعد به سراغ بازی بروند، در صورتی که کودک بدون گوشی هوشمند، با نقاشی کردن و ساختن کاردستی و انجام بازی های دیگر می تواند با به کار بستن خلاقیت هایی درساختن مواد اولیه و بازی های فکری و عملی به یک نتیجه جدید برسد اما دسترسی به انواع بازی ها که خودشان وسیله های مخصوص خودشان را دارند، دیگر کودک را خالی از انگیزه و خلاقیت و هیجان می کند.

افسردگی و چاقی می آورد

کارشناسان بین افسردگی در کودکان و گوشی های هوشمند و استفاده از اینترنت رابطه مستقیمی پیدا کرده اند. آنها معتقدند در صورت استفاده از چنین وسایلی، نظارت بر رفتارهای روحی کودکان تا حدودی سخت می شود و نتایج مخربی بر سلامت کودکان دارد. استفاده بیش از حد از گوشی همراه و نشستن بیش از حد در تنهایی، می تواند بر سلامتی کودک شما تاثیر ناخوشایندی بگذارد.

توانایی یادگیری از بین می رود

گوشی های هوشمند به دلیل آسان کردن کارها و راه های جستجو، توانایی یادگیری را از کودکان می گیرد. یافته های این پژوهش ثابت می کند در زمان استفاده از گوشی های هوشمند، مهارت های ضروری کودک برای ریاضی و درس های دیگر خیلی کم و ضعیف می شود. استفاده بیش از حد از تلفن هوشمند باعث می شود ذهن آنها برای مدتی طولانی اسیر شود و همین آزاد نبودن ذهن، جلوی پیشرفت و یادگیری او را می گیرد.